Was ist Biografiearbeit?

Das Interesse für das biographische Arbeiten als Möglichkeit der Begleitung auf dem Lebensweg hat in den letzten Jahren stark zugenommen. Immer mehr Menschen realisieren, daß nichts so einzigartig und persönlich ist wie der eigene Lebenslauf. Auf der Suche nach einer verantwortungsbewußten Lebensweise hat das Arbeiten mit der eigenen Biographie eine zunemende Bedeutung. Biographisches Arbeiten erweist sich in der Praxis als eine spezielle Methode, das eigene Leben näher betrachten zu können, die Zeitabschnitte und Levensphasen besonders zu kennzeichen und zu schätzen zu lernen und damit zugleich die Begeisterung zu entwickeln, dies auch mit anderen zu tun. Die Zuneigung und Wertschätzung, die in diesem Kontakt entstehen, sind oft herzwärmend. In diesem Sinne kann biographisches Arbeiten als ein Schritt auf dem Weg zu einer neuen Kunst, der soziale Kunst, gesehen werden. Während dieser Lebenslaufstudie werden nicht nur ganz persönliche Ereignisse und Erfahrungen ausgetauscht, sondern zugleich, oft nach langen Jahren des Schweigens, auch spirituellen Erkenntnisse und Fragen der Sinngebung. Wer gemeinsam mit einem anderen den roten Faden seines Schicksalsknäuels entwirren will, um dadurch seine Lebensaufgabe besser zu erkennen oder vor allem einmal ans Sprechen überhaupt zu kommen, findet im biographisches Arbeiten einen Weg der sich inzwischen seinen ganz eigenen Platz hat erworben inmitten einer Vielzahl neugegründeter sozialer un therapeutische Arbeitsformen. Dies geschieht dann dank einer stets größer werdenden Gruppe von Menschen, welche die Biografie als den eigentlichen, kostbarsten Besitz des Menschen ansehen.
Literatur: Der Weg durch das Labyrinth. Biographisches Arbeiten, Begleitung auf dem Lebensweg. Gabriël Prinsenberg. Verlag Oratio Schaffhausen CH

BioGraphein
is de naam van een periodieke digitale nieuwsbrief voor werkers in agogische beroepen en andere belangstellenden met specifieke interesse voor het levensverhaal, de levensloop en loopbaanbegeleiding.

Dit tijdschrift is bestemd voor lezers waarvoor de groteverhalen er wel degelijk toe doen. Ook voor hen die luisteren naar de kleine verhalen van mensen zodat hun levensweg meer betekenis krijgt.

Toezending van BioGraphein geschiedt na aanmelding per Epost: biografiecounseling@hetnet.nl
Heeft u iets te melden - een cursus, een publicatie, een interessante lezing, of wilt u reageren? Stuur dan een bericht. Reacties en voorstellen over de inhoud van de nieuwsbrief zijn ook welkom. Wilt u uw nieuwe mailadres aan ons doorgeven om verzekerd te zijn van toezending? .
Redactie: Gabriël Prinsenberg. U kunt zich als lezer opgeven via biografiecounseling@hetnet.nl Voor seminars en workshops op het gebied van biografisch leren en werken zie verdere berichten op deze blogger en ook via http://www.instituutlabyrint.nl/
De nieuwsbrief is gratis, een vrijwillige bijdrage om het project te ondersteunen is welkom op rekening 195401 van G.J.A.Prinsenberg o.v.v bijdrage BioGraphein.

Levensboom Gustav Klimt

InstituutLabyrint Utrechtrt weer modules
In het voorjaar van 2012 start “InstituutLabyrint” weer met een serie modules.
Tijdens deze leerroute ligt het accent naast theorie vooral op het praktisch handelen.
Ook de eigen inspiratiebronnen zijn van grote betekenis.

De eerste module: op de zaterdagen 17, 31 maart en 14 april 2012
Zie voor uitgebreide info http://www.instituutlabyrint.nl/
Voor vragen en aanmelding: biografiecounseling@hetnet.nl

Module 1
Levensfasen, levensdomeinen en loopbaan
* Het kunnen onderkennen van specifieke behoeften en mogelijkheden tijdens de verschillende levensfasen is een belangrijke ondersteuning tijdens het biografisch counselen of de leeftijdsbewuste loopbaanbegeleiding.
* Om het biografisch onderzoek te verhelderen en het diagnostisch vermogen te verbreden
(wat zijn de relevante thema's van de huidige levensperiode en werksituatie) werken we tijdens deze module intensief aan het "leren lezen" van de kaart van de levensdomeinen.
* In onze tijd is veelal de standaarbiografie verdwenen en spreken we steeds meer over een keuzebiografie. Op welke wijze kunnen we als coach of biografiewerker ons hierop instellen?

Data: de drie zaterdagen 17, 31 maart en 14 april 2012
Tijd: van 10.00 – 16.30 uur
Plaats: v.d. Duijnstraat 5. 3581 JW Utrecht
Kosten: € 220,-

Module 2
Thema’s en bouwstenen van biografisch onderzoek
* Biografisch onderzoek staat of valt met gesprekken van hoge kwaliteit. Daaraan is een aantal voorwaarden verbonden, zoals waarnemen, waarderen en betekenisgeving van bijzondere gebeurtenissen binnen de individuele levensgeschiedenis.
* Het kunnen betreden van de schatkamer van de herinnering vereist grondige kennis en vaardigheid van het kunnen hanteren van dit instrument tijdens het biografisch onderzoek.
* Belangrijke ontmoetingen stimuleren de kwaliteit van leven. Zij verhelderen ook onze doelen en drijfveren.
* Kruispunten, mijlpalen en crises kunnen de veranderingen in het leven bewerkstelligen

Data: de drie zaterdagen 27 oktober en 10 en 24 november 2012
Tijd: van 10.00 – 16.30 uur
Plaats: v.d. Duijnstraat 5. 3581 JW Utrecht
Kosten: € 220,-

Module 3
De innerlijke biografie, levensloop en zingeving

Naast aandacht voor de uiterlijke kant van het bestaan zijn veel van onze cliënten op zoek naar zingeving en zinvinding. Deze module wil hieraan heel concreet aandacht besteden. Enkele thema’s zijn: coherentie en transcendentie; het eigen spoor of het persoonlijk levensmanuscript; drijfveren en passies, spirituele wegen en doelen. We onderzoeken deze onderwerpen zodanig zodat we er heel praktisch mee aan de slag kunnen.
Data: In het voorjaar van 2013
Tijd: van 10.00 – 16.30 uur
Plaats: v.d. Duijnstraat 5. 3581 JW Utrecht
Kosten: € 220,-

Module 4
Levensloopbeelden, biografisch werken en creatieve technieken

Tijdens deze workshops worden belangrijke bouwstenen of thema’s van het levensverhaal en de levensloop behandeld. We inventariseren die voor aanvang van de module zodat de eigen wensen en interesses van de cursisten ruimschoots aan bod kunnen komen (inhoud)
De manier waarop we biografisch te werk gaan gedurende deze module is gericht op het leren hanteren en integreren van expressieve /creatieve technieken. We besteden zowel aandacht aan het narratieve aspect van het biografisch werken zoals vormen van het biografisch interview, vertellen, bijzondere schrijfoefeningen als ook beeldend werken, drama en regie met als doel cliënten te stimuleren.

Data: In het najaar van 2013
Tijd: van 10.00 – 16.30 uur
Plaats: v.d. Duijnstraat 5. 3581 JW Utrecht
Kosten: € 220,-

Docenten: Gabriël Prinsenberg, Olga Bohnsack (beeldend werk)
Kosten: per module (drie workshopdagen) € 220, -
Aantal deelnemers: 6 tot 10 personen.
Plaats: Van der Duijnstraat 5 te Utrecht
Voor verdere informatie en aanmelding: biografiecounseling@hetnet.nl
Telefoon: 0343-578180 zie ook http://www.instituutlabyrint.nl/

Verder informatie over de leerroute

Deze leerroute is bestemd voor hen die in agogische beroepen werkzaam zijn en voor wie kennis, inzicht en vaardigheden met betrekking tot levensloop en loopbaan belangrijke uitgangspunten zijn voor het beroepshandelen. Doelstelling van de leerroute: door middel van methodische- en didactische scholing zal de deelnemer inzicht verkrijgen in de dynamiek van de menselijke levensloop om in de dagelijkse praktijk biografisch werken te kunnen verrichten en dat binnen het eigen vakgebied verder te kunnen ontwikkelen. Voorbeelden hiervan zijn: verdieping in het biografisch gesprek; methodisch leren omgaan met levensloopvragen; inzicht in leeftijdbewuste consultatie.
Werkwijze
Tijdens deze leerroute liggen accenten naast de theorie vooral op het praktisch handelen. Aan de orde komen opvattingen over levensloop en levensfasen. De eigen inspiratiebronnen zijn van grote betekenis. Vaardigheden en middelen voor het persoonlijk biografisch onderzoek worden voorgesteld en geoefend. Het aan den lijve ervaren van de effecten van de oefeningen zal de toepasbaarheid verlevendigen. Daarom zal zorgvuldig aandacht worden besteed aan de ontwikkeling van een vertrouwde werksfeer en een open interactie in de groep. ‘Het leren van elkaar’ staat hoog in het vaandel. Creatieve middelen, zoals schrijfoefeningen, beeldend werken en dramatechnieken behoren tot de vaste onderdelen van de cursus.

Theoretische uitgangspunten
Belangstelling voor de levensloop in onze tijd / verschillende visies op de levensloop/ biografische methoden / keuzebiografie: “moderne levens lopen niet vanzelf”

Thema’s van het biografisch werken
Tijdens de leerroute komen – in overleg - verschillende thema’s met betrekking tot biografisch werken aan de orde, zoals: afkomst en verleden; het instrument van de herinnering; bijzondere ontmoetingen op de eigen levensweg; verschillende levensfase-indelingen, stagnaties tijdens die levensfasen; de kwaliteiten van het bestaan; leeftijdsbewuste loopbaanbegeleiding; polariteiten in de biografie; heden en toekomst; veranderingsprocessen, crisis, verlies en loslaten.
Over het levensverhaal
Stappen van het helpende gesprek naar het biografisch gesprek / het persoonlijke verhaal / hermeneutiek of uitlegkunde/ hermeneutische vragen / epische, lyrische en dramatische aspecten in het levensverhaal / de structuur van het levensverhaal / verleden, heden en toekomst in het verhaal / het diepte-interview / de innerlijke biografie / zingeving.

Expressieve dynamiek van zelfreflectie en zelfsturing
in coachingstrajecten en loopbaanbegeleiding

Wie loopt wel eens vast in een gesprek met een cliënt, en vraagt zich af: ‘Hoe kan ik deze impasse doorbreken?' Binnen het gebied van biografische consultatie of het coachen in levensloop & loopbaan blijkt dat het gebruik van creatieve technieken begeleidingsprocessen positief kunnen bevorderen en stagnaties helpen doorbreken.
Aan het werk
Tijdens het werken met cliënten kan de kracht van de verbeelding een toegang zijn om het niet direct zichtbare van het individuele proces meer zeggingskracht te geven. Het biografisch onderzoek komt hierdoor op een diepere aanvullende laag. Vooral door verbeelding en een creatieve instelling verwerf je toegang om die werkelijkheid te leren kennen. Om hiermee aan de slag te kunnen, biedt een expressief/creatieve aanpak dan ook meer mogelijkheden. Je breidt het biografisch gesprek uit door cliënten meerdere werkvormen aan te bieden. Zo belicht je door toedoen van deze werkwijze de eigenheid van de cliënt in een biografisch onderzoek op een verrijkende manier. Je werkt als professional niet alleen narratief –waarbij levenssituaties vertellend en/of schrijvend tot uitdrukking worden gebracht - je maakt daarnaast gebruik van andere expressiemiddelen zodat het proces van zelfreflectie en zelfsturing dynamischer wordt.
Tijdens deze vorm van biografisch onderzoek vertellen je cliënten enerzijds wat er tijdens het leven zoal heeft plaats gevonden, daarnaast komen ze tot een heel levenstableau door beeldend aan het werk te gaan. Bij het verbeeldend werken kan men gebruik maken van grafische oefeningen zoals het in kaart brengen van zijn of haar afkomst, levenslijnen, het tekenen van levensbeelden en symbolen of bepaalde levenssituaties uitbeelden door spel of drama. Cliënten worden zo meer zichtbaar zowel voor zichzelf, maar ook voor anderen, zodat je tijdens deze ontmoetingen meer kan bevroeden wie hij of zij eigenlijk is. Tijdens verschillende workshops leer je creatieve technieken of toevoegingen die speciaal voor het biografiewerk zijn ontwikkeld, om deze vervolgens in de eigen praktijk te kunnen integreren.
.
Over de docenten
Gabriël Prinsenberg is hbo docent en werkte onder meer als methodiekdocent aan Hogeschool de Horst te Driebergen en aan de Voortgezette Opleiding voor Sociale Beroepen te Amsterdam. Sinds de jaren tachtig zet hij zich intensief in voor de ontwikkeling van het biografisch werken vooral binnen het hbo in Nederland, België en de Bondsrepubliek. Hij is auteur van publicaties over biografisch werken. Zijn meest recente boek over dit onderwerp is een brede oriëntatie over de levensloop en het levensverhaal en de toepasbaarheid in onderwijs, vormingswerk, hulpverlening en loopbaanbegeleiding. Het verscheen bij SWP Uitgeverij te Amsterdam: Biografisch leren en werken, het levensverhaal in kaart brengen. Tweede druk 2010
Olga Bohnsack is sociaal pedagoge en beeldend kunstenaar. Naast haar werk als kunstenaar is zij docente beeldende vorming voor kinderen en volwassenen, onder meer bij de Volksuniversiteit in Utrecht. Zij volgde ook de opleiding in biografisch werken waardoor zij in biografieworkshops kunstzinnig werk en levenslooponderzoek met elkaar verbindt. http://www.olgabohnsack.nl/

Wat is biografisch werken?

Iedereen die aan een studie begint, een baan zoekt of een belangrijke beslissing neemt, wil weten wat zijn of haar mogelijkheden zijn. Ook ontlenen mensen motivatie aan zicht op zichzelf. Het leren omgaan met de eigen levensgeschiedenis wordt vanuit dat oogpunt steeds belangrijker. In het culturele klimaat van de afgelopen jaren hebben de onderwerpen levensloop en levensverhaal een warm onthaal gekregen, vooral omdat door het werken met deze thema's de kansen worden versterkt meer grip op het eigen leven te krijgen. Biografisch werken is een methode die in de laatste decennia in allerlei varianten voor even zovelen doelstellingen is ingeburgerd. We komen deze werkwijze tegen onder diverse namen zoals biografische consultatie, biografiecounseling, biografiek, levensloopkunde en binnen het grote aanbod van coaching onder de namen personal - en life-coaching. De werkgebieden waarbinnen deze methodiek steeds meer wordt toegepast zijn de agogische - en therapeutische beroepen, het onderwijs en het vormingswerk. Binnen het domein personeel en organisatie zijn de thema's levensloop en loopbaan, in het kader van loopbaanbegeleiding, carriëreplanning, maar ook bij outplacement en reïntegratie, belangrijke onderwerpen. Door een toenemende belangstelling voor leeftijdsbewust personeelsbeleid verdiepen werkers in deze sector zich steeds meer in kennis en vaardigheden rond levensloopthema's. De geestelijke verzorging kent al een lange tradities in het omgaan met het levensverhaal en de persoonlijke interpretatie daarvan, vooral bij lief en leed. Voor pastores en geestelijk werkers heeft het levensverhaal als thema een hoge prioriteit. Intussen is de term biografisch werken langzaamaan bekend geworden en als methodiek in diverse variaties van coachende beroepen geïntegreerd en is een niet meer weg te denken aspect geworden binnen hun vakgebied. In Vlaanderen is de term biografisch leren meer in gebruik. Onder deze naam worden daar in het hoger onderwijs en het vormingswerk studie- en werkprojecten ingericht. Tijdens het biografisch leren en werken zijn bijzondere belangen in het spel. Het eigen levensverhaal ervaart ieder mens als uniek en authentiek - ook al lijkt dat voor een buitenstaander wellicht weinig spectaculair - hij heeft immers alle lief en leed tijdens het leven ondervonden en voelt de voor hem bijzondere gebeurtenissen in al zijn vezels. Om deze ervaringen met een vertrouwde gesprekspartner te kunnen delen heeft een heel eigen relationele kwaliteit. In het Nederlands hebben we daar een prachtige uitdrukking voor: op je verhaal komen.
Biografisch werken kan men omschrijven als een persoonlijk onderzoek van het levensverhaal. Daarbij zijn twee of meer mensen betrokken, waarvan een als begeleider, coach of biografisch counsellor optreedt. Deze laatste probeert het bestaan, de drijfveren en passies van de ander in kaart te brengen, om de betekenis daarvan beter te leren begrijpen en accepteren. G.P.

Literatuur: Biografisch leren en werken, het levensverhaal in kaart brengen Gabriël Prinsenberg. Uitgeverij SWP Amsterdam, tweede druk 2010.